CHÂN TÌNH

Khi Khổng tử hỏi các học trò: ”Thế nào là người nhân, thế nào là người trí?“, Tử Cống đáp:

- Theo con, người nhân là người biết thương người, người trí là người hiểu người.

Tăng tử trả lời:

- Thưa thầy, người nhân là người biết thương mình, người trí là người tự biết mình.

Đến lượt Tử Lộ, ông thưa:

- Theo con, người nhân là người làm cho người khác thương được mình, người trí là người biết làm cho người khác hiểu được mình.

Ba câu trả lời đều xác đáng cả. Hẳn nhiên là có thương mình thì mới thương được người. Không tự biết mình thì chẳng thể hiểu được người. Nhưng vấn đề là làm thế nào để người khác hiểu mình và thương mình? Đó là điều không dễ dàng chút nào. Có người bảo "Hãy thương người đi rồi người sẽ thương ta". Chúa dạy "Hãy mở lòng ra, sẽ mở được lòng kẻ khác ". Nhưng cuộc sống vô cùng phức tạp, bởi vì trên đời này còn có cái gọi là “thành kiến”, đó là một bức tường thành vô hình được người ta dựng lên một cách kiên cố giữa lòng mình; tường thành hữu hình còn có thể vượt qua hoặc đập tan, tường thành vô hình tưởng chừng mong manh mà vô cùng vững chắc. Thực tế cuộc sống đã chứng minh rằng: Có những người cả đời cứ ghét cay, ghét đắng ta cho dù ta chẳng làm gì họ cả, thậm chí làm ơn với họ, ta còn mắc oán. Có những người, cho dù ta có sống bên cạnh cả đời, thậm chí cho dù họ là người thân của ta, nhưng họ cũng chẳng bao giờ hiểu được ta. Người ta bảo "Với kẻ thù thì bạn có nói gì đi nữa, họ cũng không muốn hiểu. Với kẻ tri âm thì chỉ cần bạn nhếch môi họ đã biết tận gan ruột bạn". Câu chuyện dưới đây có thể xem là một trường hợp rất “nên thơ” chứng tỏ cho điều ấy:

Moses Mendelssohn, ông nội của nhà soạn nhạc nổi tiếng người Đức Felix Mendelssohn (1809-1847), là một người có vẻ ngoài rất xấu xí. Ngoài vóc người thấp bé, ông còn bị gù lưng.
Ngày nọ, ông đi thăm một thương gia ở Hamburg. Người này có cô con gái rất dễ thương tên là Frumtje. Ngay khi gặp Frumtje, Moses đem lòng yêu cô say đắm. Nhưng đó là tình yêu trong tuyệt vọng bởi cô gái tỏ ra sợ sệt vẻ ngoài méo mó của ông.

Đến lúc phải ra về, Moses thu hết can đảm đi lên cầu thang vào phòng cô gái, hy vọng có một cơ hội cuối cùng được nói chuyện với cô. Đối với ông, cô là hiện thân cho vẻ đẹp thiên thần, nhưng vẻ đẹp ấy lại mang đến cho ông nỗi buồn sâu thẳm khi cô luôn tránh nhìn ông. Sau những cố gắng để có được một vài câu xã giao, Moses hỏi cô với vẻ ngượng ngùng:

- Cô có tin hôn nhân là việc đã được định đoạt trên thiên đàng không?”

- Tôi tin.

Cô gái trả lời trong khi vẫn nhìn xuống sàn nhà.

- Còn ông, ông cũng tin chứ?

- Có, tôi tin.

Ông trả lời:

- Cô biết đấy, ở trên thiên đàng mỗi khi một cậu bé được sinh ra, Chúa trời cho cậu ấy biết về cô gái mà cậu sẽ cưới làm vợ. Khi tôi sinh ra, cô dâu tương lai của tôi cũng đã được chỉ định. Chúa còn nói thêm rằng vợ tôi sẽ bị gù. Ngay lúc đó, tôi kêu lên: “Ôi, Chúa, một người phụ nữ gù hẳn sẽ là thảm kịch. Thưa Ngài, xin Ngài hãy ban cho con cái bướu đó để người vợ của con được xinh đẹp”.

Frumtje ngước lên nhìn vào mắt ông và trong phút chốc, tâm hồn cô có một sự xáo trộn mãnh liệt. Cô vươn người tới đưa tay cho Moses Mendelssohn nắm lấy. Về sau cô đã trở thành người vợ tận tụy của ông.

Quả thật, nếu xét theo "tiêu chuẩn" của Tử Lộ thì Moises Mendelssohn rất xứng đáng là một người nhân và trí: Chỉ bằng lời nói của mình ông đã nhanh chóng mở được cửa một trái tim! Tuy nhiên, ông vô cùng may mắn khi đã chọn được đúng đối tượng - người phụ nữ của đời ông cũng là một người hết sức nhân và trí vậy! Nói theo cách nói hiện nay thì bà Frumtje là một người nhạy cảm, thông minh và có tấm lòng vô cùng rộng mở. Có như vậy thì bà mới đủ khả năng thấu hiểu và biết mở lòng ra để đón nhận một tấm chân tình, dù cho bà và ông Moises chỉ mới gặp nhau và ông chỉ mới "nói lên" sự chân thành của mình bằng những lời ngắn ngủi. Nếu gặp một cô gái khác, không chừng sẽ cười phì vào mặt ông và nói những câu đại loại như "Này ông gù xấu xí kia, ông tưởng tôi ngốc đến mức tin được cái câu chuyện ngớ ngẩn ấy à!" Mà không chừng, nếu người thân của Moises Mendelssohn biết chuyện, có khi còn mắng ông “Anh tự tin quá đấy, anh có cái gì để người ta thương cơ chứ?”

Chân tình cũng giống như ngọc trong đá, không phải ai cũng nhìn thấy ngay được. Chỉ có chân tình mới thấu được chân tình mà thôi!